Từ tro tàn chiến tranh đến biểu tượng văn hóa

Vào những năm sau Thế chiến II, Lambretta ra đời từ ý tưởng của Ferdinando Innocenti, một nhà công nghiệp Ý. Milan khi ấy đang chìm trong đống đổ nát, và nhu cầu về phương tiện di chuyển giá rẻ, tiết kiệm trở nên cấp thiết. Năm 1947, mẫu Lambretta đầu tiên - Model A (hay còn gọi là 125M) - lăn bánh khỏi nhà máy Innocenti. Với động cơ 125cc, hộp số ba cấp và thiết kế đơn giản, nó nhanh chóng trở thành lựa chọn phổ biến cho người dân Ý.

Nhưng sự bùng nổ chỉ thực sự đến vào thập niên 1950-1960,  khi mà Lambretta mở rộng ra toàn cầu bằng những thiết kế mang tính cách mạng trên các mẫu xe như LD (1950), LI series và GP (1969) - với đèn pha vuông, yên đôi và đèn hậu đầy phá cách. Lambrett giờ đây không chỉ là phương tiện di chuyển đơn thuần, mà đã trở thành biểu tượng của văn hóa Mod ở Anh (phong trào thanh niên yêu thích thời trang, âm nhạc và xe tay ga). Hàng triệu chiếc Lambretta được bán ra khắp thế giới, từ châu Âu, châu Mỹ đến châu Á, biến nó thành đối thủ trực tiếp của Vespa ở cấp độ toàn cầu.

Tại miền nam Việt Nam những năm 60-70 của thế kỷ trước, những chiếc Lambretta nhập khẩu từ châu Âu lần đầu tiên xuất hiện trên đường phố Sài Gòn, Đà Nắng, Huế bên những tà áo dài tân thời, lập tức trở thành "ngôi sao" đường phố, đại diện cho sự sang trọng và phong cách. Thương hiệu Lambretta khi đó gắn liền với hình ảnh đô thị sôi động và hào hoa, nơi từng được ví như là “hòn ngọc của viễn đông”.

Sau năm 1975, khi thương hiệu rút lui khỏi thị trường theo đoàn quân viễn chinh, những chiêc xe Lambretta dần trở thành di sản, chủ yếu được sưu tầm hoặc sửa chữa từ các bộ phận cũ. Mặc dầu vậy, vào những năm 80, “xe Lam” là một từ có vẻ rất thuần Việt để chỉ một dòng phương tiện 3 bánh cực kỳ phổ biến trên đường phố dùng để chở hàng hóa và những người dân lao động, buôn bán. Không nhiều người biết rằng, “xe Lam” là từ gọi tắt của thương hiệu Lambretta nổi danh một thời.

Từ đỉnh cao đến bờ vực phá sản

Dù nổi danh toàn cầu và trở thành biểu tượng của thời trang, nhưng vinh quang của Lambretta không kéo dài mãi. Đến những năm 70, Innocenti gặp khó khăn tài chính do sự cạnh tranh gay gắt từ các hãng xe Nhật Bản, có giá bán rẻ và “nồi đồng cối đá” hơn. Năm 1972, chính phủ Ấn Độ mua lại máy móc từ nhà máy Milan, thành lập Scooters India Limited (SIL) để sản xuất Lambretta tại Ấn Độ.

Đây là bước ngoặt, nhưng cũng đánh dấu sự suy thoái ở châu Âu. Tại Ý, sản xuất ngừng hẳn vào năm 1971, và thương hiệu dần rơi vào quên lãng. Các mẫu xe cũ vẫn được sử dụng ở nhiều nơi, nhưng Lambretta mới không còn xuất hiện. Thị trường xe 2 bánh bị thống trị bởi xe Nhật và sau này là xe Trung Quốc. Sự thăng trầm của Lambretta phản ánh sự thay đổi của ngành công nghiệp xe hai bánh: từ thiết kế thủ công châu Âu đến sản xuất hàng loạt châu Á. Nhiều người tiếc nuối và hoài niệm, nhưng thương hiệu này dường như đã thuộc về quá khứ.

Hồi sinh và chinh phục

Sau nhiều năm im ắng, Lambretta bắt đầu hồi sinh từ đầu thế kỷ 21. Thương hiệu được mua lại bởi các nhà đầu tư châu Âu. Năm 2017, Lambretta International ra mắt các mẫu xe mới, kết hợp thiết kế cổ điển với công nghệ hiện đại. Các dòng như V-Special và G-Special nhanh chóng thu hút fan hâm mộ với động cơ xe tay ga mạnh mẽ, trang bị hiện đại và phong cách retro-mod đầy cá tính được thiết kế tại studio Milan (Ý). Nhà máy Lambretta đạt chuẩn châu Âu được xây dựng tại Bangkok (Thái Lan) với định hướng phát triển sản phẩm ra toàn bộ thị trường châu Á.

Tháng 3/2025, Lambretta công bố kế hoạch quay lại Việt Nam vào quý III, với các mẫu X Series và G Series nhắm đến đối tượng trẻ tuổi, yêu thích phong cách Ý, kết hợp giữa di sản và hiện đại. Không chỉ tại Việt Nam, Lambretta cũng đang song hành kế hoạch mở rộng thị trường ở Malaysia với X300GT và G350 Series II tại Malaysia Autoshow 2025.

Sự hồi sinh của Lambretta cho thấy, dù thị trường xe 2 bánh đang có sự dịch chuyển mạnh sang xe chạy điện, phân khúc xe tay ga premium vẫn có sức hút lớn với các khách hàng mong muốn sở hữu một chiếc xe vượt ra ngoài nhu cầu chuyên chở. Phong cách retro (hồi tưởng về quá khứ) đang trở thành xu thế chủ đạo trong thời trang và thiết kế. Những sản phẩm được tái hiện dựa trên cảm hứng từ các thập niên 70 - 80, sự kết hợp hài hòa giữa nét hoài cổ của quá khứ và sự mới mẻ của hiện tại.

Từ một chiếc xe sinh ra từ tro tàn chiến tranh đến trở thành biểu tượng văn hóa, trải qua thăng trầm và nay trở lại mạnh mẽ, Lambretta chứng minh rằng di sản thực thụ không bao giờ chết. Sự trở lại của thương hiệu từng lừng lẫy một thời không chỉ là cơ hội kinh doanh mà còn là dịp để thế hệ trẻ khám phá lịch sử, nghệ thuật thiết kế và những giá trị văn hóa Ý trường tồn theo năm tháng.